جدیدترین اثر بنیادفارس شناسی با عنوان " استهبان " منتشر شد

آب‌انبار مرز در شهرستان داراب استان فارس واقع شده است. اين اثر در بخش شمالي دهستان آبشور، در فاصله 300 متري جنوب ارتفاعات آقاقاسم و در بخش مياني روستاي مرز واقع شده است. رودخانه فصلي كه از سمت شمال به جنوب مي‌گذرد، بخش شرقي آب‌انبار را احاطه كرده و منازل مسكوني روستا بخش جنوبي و غربي آن را در بر گرفته و به اين قسمت از روستا محله بالا مي‌گويند.

اين اثر شامل بقاياي سه آب‌انبار، در فاصله حدود 300 متري جنوب كوه آقا‌قاسم، در محله موسوم به محله بالاي روستاي مرز است. اين سه آب‌انبار در امتداد هم و راستاي طولي شمالي ـ جنوبي واقع شده و فاصله بين آب‌انبار‌ها حدود 20 متر بوده و هر سه آب‌انبار داراي پلان گرد و مشابه و با قطر حدود 10 متر هستند. مصالح بكار رفته در ساخت اين آب انبار‌ها، قلوه‌سنگ، ساروج و شفته آهك است. آب‌انبار شمالي كه تا حدودي سالم مانده، داراي چهار ورودي مشابه با سردرهاي جناقي شكل و با عرض 110 و ارتفاع 170 سانتي‌متر است كه امروزه دو ورودي شرقي و غربي با گچ و سنگ مسدود است. اين آب انبار به جز ورودي‌ها داراي دو دريچه ورودي آب نيز در شمال و شرق آن بوده و ارتفاع گنبد آب‌انبار حدود 10 متر است. فضاي داخلي آب‌انبار در قسمت فوقاني بدون اندود و در بخش مخزن با شفته آهك و ساروج اندود شده است. اما سطح بيروني آب‌انبار داراي دو دوره اندود، كه اندود اوليه از ساروج و اندود دوم از شفته آهك و گچ است. اين اثر متعلق به قرون متأخر اسلامي‌ (صفوي ـ قاجاري) بوده و به‌دليل قرار گرفتن در روستاي مرز به اين نام معروف است. شهرستان داراب به مركزيت شهر داراب، در جنوب شرقي استان فارس قرار دارد و مساحتي در حدود 6هزار و 541 كيلومتر مربع را دربر گرفته است. اين شهرستان از شمال به شهرستان‌هاي ني‌ريز و استهبان، از شرق به استان هرمزگان، از جنوب به شهرستان‌هاي لار و زرين‌دشت و از غرب به شهرستان فسا محدود است. فاصله شهر داراب تا مركز استان فارس (شيراز) 254 كيلومتر و ارتفاع اين شهر از سطح دريا يك‌هزار و 180 متر است. اين شهرستان داراي آب و هواي گرم‌سيري با ميانگين دماي بين 19 تا 23 درجه سانتيگراد است و بارش در اين شهرستان به‌صورت باران بوده و ميانگين بارش سالانه در آن از 350 ميلي متر تجاوز نمي‌كند، اما شرايط اقليمي ‌ويژه منطقه در نيمه جنوبي و جنوب غربي آن براي كشاورزي بسيار مساعد است، به طوري‌كه با صدور محصولاتي مانند پنبه و انواع مركبات داراي شهرت خاصي در استان فارس شده است. نيمه شمالي و شمال شرقي اين شهرستان با رشته كوه‌هايي با راستاي شمال‌غربي ـ جنوب‌شرقي پوشيده شده است. داراب از نقطه نظر تاريخي، در دوره تاريخي به‌ويژه دوره ساساني، از اهميت خاصي برخوردار بوده، چنانكه بقاياي شهر داراب‌گرد از شهرهاي معروف دوره ساساني، در نزديكي شهر امروز داراب، عظمت خود را در آن دوران بيان مي‌كند. همچنين در دوره اسلامي ‌چندي پس از تسلط اعراب در كنترل خاندان شبان‌كاره بوده و پس از آن نيز در قرون متمادي در دست حكام محلي و دست‌نشانده حكومت مركزي اداره مي‌شده است .

سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری فارس با توجه به ارزش های این اثر تاریخی درسال1387 اقدام به بررسی ،شناسایی و تکمیل پرونده ثبتی اثر و معرفی جهت ثبت درفهرست آثار ملی کرد که هم اکنون این اثر به شماره 27669 به ثبت رسیده و تحت حفاظت این سازمان قرار دارد.