بیضا
بیضا شهری است تاریخی در استان فارس و مرکز شهرستان بیضا، در حدود 30 کیلومتری شمال غربی شیراز، علت نامیدن این منطقه به نام بیضا (به عربی یعنی سپید)، وجود دژی بود که بدست پاپک با سنگ مرمر ساخته شده بود. پس از حمله اعراب، این منطقه، بیضا؛ به معنی سپید نامیده شد.قدمت این شهر به بیش از 8000 سال می رسد.در سال های اخیر آثار تاریخی بسیاری در شهر تاریخی انشان کشف گردیده است. این شهر زادگاه کوروش بزرگ بوده و در زمان هخامنشیان از رونق بسیاری برخوردار بوده است. اکثریت مردم بخش بیضا از لحاظ قومی فارس هستند و به زبان فارسی بیضاوی تکلم می کنند.
شهر تاریخی انشان
اَنشان یا انزان نام بخشی مهمی از حوزه تمدن ایلام در غرب محل فعلی استان فارس و همچنین نام مرکز آن بوده‌است. نام این شهر اولین بار درمتن‌های سومری و اکدی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد آمده‌است. از حدود هزاره دوم پیش از میلاد پادشاهان ایلامی خود را «شاه انشان» می‌نامیده‌اند. در قرن هفتم پیش از میلاد این شهر به دست پارسها افتاد. کورش بزرگ در سنگ‌نبشته‌ها، از پدر و نیاکان خود به عنوان شاه انشان یاد می‌کند. نظرات مختلفی در مورد محل منطقه و شهر انشان ابراز شده‌است. در سال ۱۳۴۹، یافته‌های باستان‌شناسی در منطقه تپه ملیان در دشت بیضای استان فارس این گمان را پیش کشید که تپه ملیان محل شهر گمشده انشان زادگاه کورش بزرگ می‌باشد. با یافتن پاره‌آجرهایی با خط میخی ایلامی در این جایگاه، این گمان تقویت شد. این نوشته‌ها که به نام یک شاه ایلامی در هزاره دوم پیش از میلاد است از هدایای او به معبد انشان نام می‌برد. با توجه به این یافته‌ها، منطقه انشان حدود شمال غربی شیراز می‌باشد. سرزمین فارس پیش از درآمدن آریاییان جزو تمدن ایلام بوده‌است. این کنفدراسیون متشکل از چند بخش بوده‌است که دو بخش آن مهم‌تر بوده و تا پایان حکومت ایلام باقی ماند. این دو بخش عبارت بودند از خوزستان و فارس، به عبارت بهتر ایلامیان که ساکنان بومی و اولیه این سرزمین‌ها بودند کشورشان را بر حسب جغرافیایی موجود به دو بخش تقسیم کرده بودند. یکی مناطق مرتفع بود که فارس قسمت اصلی آن را تشکیل می‌داد. مرکز مناطق مرتفع، شهر باستانی انشان بود. به این شهر در کهنترین متون سومری نیز اشاره شده و بنابراین از هزاره سوم قبل از میلاد مسیح شناخته شده بود. این شهر گستره‌ای نزدیک به ۲۰۰ هکتار داشت و هم‌اکنون بقایای آن در منطقه بیضای فارس به نام تل بیضا و شاه قطب الدین نامبردار است. به این ترتیب درمی‌یابیم که انشان پایتخت مناطق مرتفع ایلامی‌نشین نیز بوده‌است. در آن سو و در سرزمین‌های پست نیز ایلامیان بسیاری می‌زیستند. مرکز این قسمت نیز شهرملیان بود. به همین دلیل بسیاری از شاهان ایلامی برای معرفی خود، همواره از لقب پرطمطراق شاه بیضاء و انشان سود می‌بردند. این روند با ورود گروه‌های قومی-نژدای جدیدی به نام آریاییان تغییر کرد. در حدود ۷۰۰ پیش از میلاد شاخه‌ای از آریاییان به نام پارسها در این منطقه سکنی گزیدند. با استقرار و تثبیت پارسها در فارس آرام آرام کنترل فارس از دست ایلامیان خارج شد. درست به همین دلیل آخرین شاهان ایلامی دیگر از لقب شاه انشان استفاده نمی‌کردند. آن‌ها به این بسنده کردند که خود را شاه بنامند. آنچنان که گذشت ایلامیان بیش از دو هزاره در این منطقه سکونت داشتند و آثاری را از خود به یادگار گذاشته‌اند. یکی از آثار آنان نقش برجسته‌ای بوده که بر سینه کوه نقش رستم تراشیده بوده‌اند. از نقش ایلامی مورد بحث آثار کمی باقی مانده‌است. آنچه باقی‌مانده را می‌توان از یک نقش برجسته مشابه دیگر ایلامی که در گورانگون ممسنی به یادگار مانده، تا اندازه‌ای باز شناخت.
