اوز
اوز شهری در جنوب استان فارس و مرکز شهرستان اوز است. اوز در 40 کیلومتری شمال غربی لار و 340 کیلومتری جنوب شرقی شیراز در دشتی میان دو رشته کوه از دنباله کوه های زاگرس جنوبی واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 986 متر است.
جاذبه های تاریخی
به طور کلی تاکنون ۲۲ اثر تاریخی و فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران در این شهرستان به ثبت رسیده است که مهمترین این آثار زیبا عبارتند از:
قلعه پرویزه
این قلعه تاریخی متعلق به دوره ساسانی است که از مصالح قلوه سنگ و ملات گچ و گل و خشت و ساروج ساخته شده است. در این قلعه عظیم که در ارتفاع ۵ متری از سطح زمین قرار گرفته است دارای آب انبار و اتاقک است که کاربردی نظامی داشته است. گویا در زمان لشکر کشی نادر شاه افشار به هندوستان چند شب سپاهیان و فرماندهان وی در این قلعه اتراق داشته‌اند.
کاروانسرای سیفا
این بنای تاریخی در 10 کیلومتری غرب شهر اوز در کنار جاده آسفالته اوز- خنج قرار دارد. کاروانسرای سیفا در گذشته به دلیل رونق اقتصادی منطقه به عنوان استراحتگاه و بارانداز موقت کاروانیان بندرعباس- لار- اوز- خنج، فیروزآباد – شیراز مورد استفاده قرار می گرفته است.در ورودی اصلی کاروانسرا در قسمت شرق قرار گرفته است و این بنای قدیمی دارای یک حیاط کوچک مرکزی که در چهار اطراف آن اطاق و اصطبل قرار دارد. مصالح به کار رفته در ساختمان کاروانسرا سنگ، گچ و ساروج است. سردر کاروانسرا طاق دار است و در دو طرف در ورودی کاروانسرا دو سکوی سنگی بزرگ برای استراحت تعبیه شده است. در سر در کاروانسرا یک لوح سنگی نصب شده که ناخواناست. دالان بسیار کوتاهی ما را به حیاط کاروانسرا می رساند. در سمت های راست و چپ دو اطاق بلند به چشم می خوردند. اصطبل در ضلع جنوبی قرار دارند در قسمت شمال اطاق های ویژه برای صاحبان کاروان و در غرب و شرق نیز اتاق های معمولی برای سایر افراد قرار دارد. سقف اتاق ها و اصطبل ها به وسیله طاق پوشیده شده است. در اطراف دیوارهای کاروانسرا و در اطاق ها و اصطبل نورگیرهای مختلف تعبیه گشته کارونسرای سیفا طی شماره 12720 مورخه 19/5/84 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. گرچه برخی این اثر را به دوره صفوی نسبت داده اند، اما این بنای تاریخی که حدود 150 سال قدمت دارد در اواخر دوره زندیه ساخته شده است و به نام بانی ساخت آن یعنی مرحوم عبدالغفور بازرگانی مشهور به سیفا نامگذاری شده است.
خانه سوداگر
خانه شخصی رئیس محمدسعید سوداگر یکی از تجار و نیکوکاران اوز بوده که متعلق به اواخر دوره قاجاریه و نمونه معماری سنتی رایج در منطقه جنوب و منطقه گرم و خشک است. این خانه دارای فضاهای اندرونی و بیرونی است. باغچه و حوض در وسط حیاط و اطراف آن ساختمان دو طبقه است. پنجره‌های آن از شیشه های رنگی فابریک و اصیل آن زمان دیدنی است.
پانزده آب انبار
در ۵ کیلومتری غرب شهر روبروی دانشگاه پیام نور مرکز اوز 15 آب انبار در یک مکان جلوه زیبا و خاص به منطقه داده است. پلان بنا استوانه‌ای است که سقف گنبدی شکل دارد. مصالح به کار رفته در بنای این آب انبارها سنگ، گچ و ساروج و اخیرا سیمان و اندود کاه گل است. بعضی‌ها از این آب انبار ها متعلق به دوران صفویه و تعدادی نیز متعلق به قاجاریه، پهلوی و اکنون می باشد.
چهارطاقی محلچه
چهارطاقی روستای محلچه یا آتشکده محلچه متعلق به دوره ساسانیان، مصالح به کار رفته در آن سنگ و گچ و ساروج و بعضاً خشت پخته شده است. این بنا با آتشکده معروف کاریان در ارتباط بوده است. چهارطاقی محلچه در روستای محلچه، دهستان فیشور، بخش مرکزی شهرستان اوز در ۳۰ کیلومتری غرب شهر اوز واقع است.
چاه و سد تنگه عنوه
وجود ۱۵ حلقه چاه عمیق در دل کوه و سد بزرگ تنگه عنوه نشان از دانش بشر در دوران ساسانیان و عظمت معماری و حفاری آنان در این منطقه بی آب و گرم و خشک بوده است. دیدار از چاه های زیبای عنوه شگفتی آور است.
قلعه زیردژ هود
قلعه زیر دژ در5/2 کیلومتری شمال روستای هود در دهستان بیدشهر، بخش بیدشهر شهرستان اوز است که از مصالح سنگ و گچ ساخته شده این قلعه بر روی تپه ای نسبتاً بلند که مشرف به دره است قرار دارد. قلعه در بالای تپه ای که حدود یک هکتار مساحت دارد بنا شده است.
کاروانسرای لرد میری و عبد کثیر
کاروانسرای لرد میری مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان لارستان، بخش اوز، شهر اوز، میدان دانش، خیابان طاهری، کوچه لرد میری واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۴۱۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاروانسرای عبدکثیر واقع در 5 کیلومتری جاده اوز – گراش در جوار امامزاده معلم کثیر، این کاروانسرا طی شماره 12706 مورخه 19 تیر 1384 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مصالح به کار رفته در آن سنگ، گچ و ساروج است. نوع معماری آن بسیار زیباست.
قلعه قلات فیشور
قلعه قلات در غرب روستای فیشور مرکز دهستان فیشور از بخش مرکزی شهرستان اوز قرار دارد. این قلعه در یک کیلومتری چهارطاقی محلچه واقع شده است که در کنار آن خانه، نخلستان و ۲ باب آب انبار هم به چشم می‌خورد. قلعه قلات بر تپه ای به ارتفاع ۲ متر بنا شده است و دارای ۴ برج دیده‌بانی است.
حمام قلات
حمام تاریخی قلات در بافت مسکونی روستای قلات، مرکز دهستان قلات، بخش بیدشهر شهرستان اوز واقع است. این حمام در پلانی چند ضلعی به مساحت ۲۰۰ متر مربع قرار دارد. معماری آن مربوط به اواخر دوره قاجاریه است. در وسط حمام حوضی ۶ گوش با ۴ ایوان متقارن در چهار سوی آن با طاق های جناغی احاطه شده است. از نکات جالب این حمام وجود لوله‌های سفالی در تمامی حمام برای جریان آب بوده است.
جاذبه های مذهبی
مسجد بزرگ مصلی
در شهرستان افزون بر ۱۰۰ مسجد وجود دارد، که کلاً به همت مردم خداجو و نیکوکار ساخته شده است. بزرگترین مسجد این شهرستان مسجد بزرگ مصلی است و مساجد قدیم جمعه شهر اوز، جامع روستای کهنه، شیخ ابواسحاق روستای کهنه، شیخ مبارک روستای کوره از مساجد زیبا و قدیمی این شهرستان است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و علاوه بر این که دلبستگی مردم را به اسلام نشان می‌دهد مظهر ظرافت معماری قدیم را نیز هویدا می سازد. زیارت گاه های متعدد از جمله معلم کثیر، زبید کثیر، سلطان بی بی فخریه، پیر بزرگو، میرالیاس، اولیاء الله، شیخ محمد مراد، شاه قطب الدین و غیره از جمله ۳۰ امامزاده موجود در شهرستان است که زیارتگاه عاشقان وحدانیت و اسلام عزیز است.
در شهرستان افزون بر ۱۰۰ مسجد وجود دارد، که کلاً به همت مردم خداجو و نیکوکار ساخته شده است. بزرگترین مسجد این شهرستان مسجد بزرگ مصلی است و مساجد قدیم جمعه شهر اوز، جامع روستای کهنه، شیخ ابواسحاق روستای کهنه، شیخ مبارک روستای کوره از مساجد زیبا و قدیمی این شهرستان است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و علاوه بر این که دلبستگی مردم را به اسلام نشان می‌دهد مظهر ظرافت معماری قدیم را نیز هویدا می سازد. زیارت گاه های متعدد از جمله معلم کثیر، زبید کثیر، سلطان بی بی فخریه، پیر بزرگو، میرالیاس، اولیاء الله، شیخ محمد مراد، شاه قطب الدین و غیره از جمله ۳۰ امامزاده موجود در شهرستان است که زیارتگاه عاشقان وحدانیت و اسلام عزیز است.
جاذبه های فرهنگی و گردشگری
موزه مردم‌شناسی
موزه مردم‌شناسی اوز که در جنوب استان فارس یکی از بهترین و زیباترین موزه های مردمی محسوب می‌شود. در خانه قدیمی و تاریخی سوداگر قرار دارد در این موزه انواع وسائل و ابزار زندگی از دوران افشاریه تاکنون نگهداری می‌شود. کتب دست نویس، خطی و به ویژه پوشاک و ابزار خانگی موجود در این موزه بسیار دیدنی و اعجاب برانگیز است.
موزه مردم‌شناسی اوز که در جنوب استان فارس یکی از بهترین و زیباترین موزه های مردمی محسوب می‌شود. در خانه قدیمی و تاریخی سوداگر قرار دارد در این موزه انواع وسائل و ابزار زندگی از دوران افشاریه تاکنون نگهداری می‌شود. کتب دست نویس، خطی و به ویژه پوشاک و ابزار خانگی موجود در این موزه بسیار دیدنی و اعجاب برانگیز است.
سرای زرنگار
خانه حاج رئیس عبدالله زرنگار واقع در میدان خون شهر اوز که بر طبق اصول معماری مناطق گرم و خشک ساخته شده و هم اکنون به عنوان خانه فرهنگ زیر نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت دارد. در آن انجمن های مختلف هنری به فعالیت می پردازند. معماری و نوع ساخت این خانه که متعلق به اواخر دوره قاجاری است جلب توجه می کند. به ویژه اینکه این خانه در محلی به نام میدان خون (لرد خون) که خود مکانی دیدنی و تاریخی است و در کنار امامزاده معروف به پیر اولیاء الله قرار دارد.
دانشگاه‌ها
در شهر ۲۰ هزار نفری اوز که مرکز شهرستان ۴۵ هزار نفری اوز است دانشگاه های: پیام نور، آزاد اسلامی، مجتمع علوم دینی اهل سنت و دانشکده بهداشت که همه آنان توسط افراد نیکوکار و فرهنگ دوست شهر اوز ساخته شده است از این شهرستان جنوبی یک مرکز علمی و فرهنگی را جلوه گر ساخته است.
کتابخانه‌ها
وجود کتابخانه عمومی اندیشه، حاجیه صفیه خضری و کودک و نوجوان ام الخیر در مرکز شهرستان و سه کتابخانه عمومی در روستاها در مجموع وجود ۶ کتابخانه نهادی دولتی که توسط مردم ساخته شده و چندین کتابخانه مردمی فعال نشان از فرهنگی بودند و علاقمندی مردم اوز به مطالعه و فرهنگ است. به طوری که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان اوز به عنوان شهر خلاق در کتابخوانی در ایران معرفی شده است و همه ساله شهر اوز به عنوان نامزد پایتخت کتاب ایران شرکت و جزء کاندیدهای اولیه می شود.
شهر دوستدار کودک
شهر اوز به دلیل ویژگی خاص مردم و مسئولان آن به عنوان شهر دوستدار کودک معرفی شده است و انجمن دوستدار کودک در این شهر فعال است.
دریاچه هیرم
دریاچه یا تالاب زیبای هیرم که در ۳۶ کیلومتری شمال شهر اوز و در کنار جاده اوز -جویم- بنارویه، جهرم و در جوار روستای هیرم Hirem واقع شده است. این دریاچه زیبا که ۱۷ کیلومتر مربع وسعت و ۳ متر عمق دارد. هر ساله میزبان پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی از کشورهای همسایه شمالی است و هر ساله به طور متوسط ۴ هزار قطعه پرنده مانند حواصیل، لک‌لک، فلامینگو، درنا و... در این دریاچه حضور می‌یابند.
آبگرم هیرم
در شمال دریاچه هیرم اوز، چشمه آبگرمی وجود دارد که در درمان امراض جلدی موثر است. جنس آب این چشمه کلروره بوده و سختی آب چشمه و دریاچه هیرم حدود ۳ هزار میلی گرم در لیتر است و ph آب نشان دهنده حالت اسیدی و قلیایی است.
خانه بهروزیان
خانه قدیمی و تاریخی بهروزیان واقع در خیابان طلایی شهر اوز متعلق به دوران قاجاریه است که هم اکنون به صورت مهمانخانه بوم گردی سنتی از آن استفاده شده و دیدار از آن بسیار لذت بخش است.
زبان و دین
مردم شهرستان اوز با گویش «اوزی» که شاخه ای مهم و اصیل از زبان اصیل لارستانی است صحبت می‌کنند. این گویش از واژه های زبان دری و پهلوی سرچشمه می‌گیرد. مردم شهرستان اوز معتقد به دین مبین اسلام و مذهب تسنن (شافعی) هستند. مردم این شهرستان در به ثمر رساندن انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام راحل فعال بوده و در دفاع از انقلاب اسلامی ۳۳ شهید و چندین نفر ایثارگر و آزاده تقدیم کرده‌اند.
