فسا
فسا به پارسی میانه پسا یکی از شهرهای استان فارس و مرکز شهرستان فسا است. فسا سومین شهر بزرگ استان فارس است و با ۱۱۰٬۸۲۵ تن جمعیت، دومین شهر پر جمعیت نیمه جنوبی و چهارمین شهر پر جمعیت استان به شمار می رود. قدمت این شهر دست کم به زمان هخامنشیان بر می گردد که در آن زمان نام این شهر پسه یا پسا بوده که به فسا تبدیل می شود. فسا به شهر گندم معروف است.
آتشکده سنگی (تنگ کرم)
آتشکده سنگی (تنگ کرم) مربوط به دوره ساسانیان، و در تنگ کران یا تنگ کرم شهرستان فسا در استان فارس است. این اثر در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ با شماره ثبت ۲۶۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر بر اثر انفجار دینامیت به طور کامل تخریب گردیده است.
آتشکده غمپ فسا
در بیست کیلومتری شمال فسا در کنار دریاچه کوچکی آثاری از دوره ساسانیان بر جا مانده است که در میان آنها یک آتشکده نیز دیده میشود که سقف آن ریخته است. در شمال فسا برکه ای کوچک وجود دارد که در لهجه محلی، غمپ خوانده می شود. اهالی محل این آتشکده را به نام قربانگاه می شناسند و آنرا به طهمورث پادشاه پیشدادیان نسبت می دهند. در کنار آتشکده آثار متفرقه ای از یک شهر ساسانی دیده می شود، از جمله سنگ سلمان که دروازه ورودی یک بنا بوده است. مصالح این کاخ ساروج و سنگ لاشه می باشد که با روکشی از گچ پوشیده شده است . در سمت چپ غمپ و درست آن طرف جاده، سنگی چهارگوش و یکپارچه به بلندای تقریبی دوگز استوار و محکم ایستاده و خود را از حوادث بی شمار روزگار مصون و محفوظ نگه داشته است. روی یکی از سطوح آن دایره ای حجاری کرده اند که از نقوش درون آن چیزی بر جای نمانده است. در راس آن گودال کوچکی است که احتمالاً آتشگاه این آتشکده بوده. این سنگ متعلق به آتشکده دوره ساسانیان است که پاره ای از زردتشتیان پارس در اینجا سکونت داشته و آیین های مذهبی خود را به انجام می رسانده اند. آثاری که در تپه های اطراف به جا مانده و همچنین سنگ نوشته های به دست آمده، گواه این مدعاست. درختان "مورد" كه يكي از انواع درختان مورد تقدس زرتشتيان است در سراسر منطقه ديده مي شود و با اين كه در دل زمين هاي كشاورزي دهقانان قرار دارد ولي كندن و از ريشه درآوردن آنها را جايز نمي دانند. مجموعه غمپ و آتشكده ساساني تنگ كرم (تنگ كرم يكي از روستاهاي نزديك به آتشكده است) يادآور آتشكده با عظمت فيروزآباد پارس است . این اثر در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ با شماره ثبت ۲۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای میان جنگل
کاروانسرای میان جنگل مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان فسا، بخش مرکزی، دهستان جنگل، ۱ کیلومتری شمالی روستای بیدک واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۱۸۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای براشلو
کاروانسرای براشلو مربوط به دوره صفوی است و در فسا، ۸ کیلومتری شمال شهرک جدید فاز ۵، منطقه براشلو واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۱۸۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
امامزاده زاهد (ع)
مرقد مطهر این امامزاده که از نوادگان امام هفتم (ع) است، در بخش زاهد شهر در جنوب فسا و در کنار قبرستان شهر واقع شده و ساختمان فعلی آن جدید می باشد. گنبد این امامزاده دارای تزیینات کاشیکاری معرق به رنگ لاجورد است.
سنگ قبر سلمان
سنگ قبر در بالای چهل چشمه و پایین کوه تودج و بالاتر از روستای تنگ کرم قرار دارد که احتمالاً مدخل یا دروازه شهر در زمان ساسانیان بوده و به شکل مکعب است که خطوط آن صدمه دیده است. سنگ قبر دارای 2 متر طول و 5/0 عرض می باشد.
تل ضخاک
تل خاکی مشهور به تل ضحاک در 3 کیلومتری جنوب فسا واقع شده است. طبق بررسی کارشناسان اروپایی آثار به دست آمده از تل ضحاک متعلق به دوران ماقبل تاریخ تا قرن 4 هجری قمری است. از تل ضحاک لوازم زندگی بعد از اسلام نیز کشف شده که بیانگر آبادی و رونق آن تا دوران حکمای عباسی است. از دیگر آثار شهرستان فسا دریاچه و چشمه قمپ آتشکده، تنگ کرم، مرقد امامزاده حسن (ع)، تپه های باستانی نعلکی، تل سیاه، چهل چشمه و آثار منطقه جلیان می باشد.
