شهرستان فیروزآباد از شهرستان های استان فارس است. مرکز این شهرستان شهر فیروزآباد است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال 1395، برابر با ۱۲۱٬۴۱۷ تن بوده است. در منطقه فیروزآباد ساکنین اصلی فارس زبان هستند و بخشی از آن را عشایری تشکیل می دهند که یکجانشینی را برگزیده اند و بیشتر آن ها پس از انقلاب اسلامی در این شهر ساکن شده اند. زبان مردم منطقه به دو صورت فارسی و ترکی است.
قلعه دختر
این قلعه حصین در سه سطح ساخته شده بود و ورود به آن از نازلترین سطح از طریق پلکانی مارپیچ که به حیاط اصلی تراس میانی میرسید صورت میگرفت. سه طرف حیاط را اتاقهای چهارگوش دارای تاق ضربی دربر گرفته بود و طرف چهارم به تراس فوقانی که روی آن ساختمان کاخ اصلی واقع شده بود، منتهی میگردید. تمامی کاخ را یک ایوان بزرگ دارای طاق ضربی و دو ایوان کوچکتر در دو سو تشکیل میداد. ایوان بزرگ که ۱۴ متر پهنا و ۲۳ متر درازا داشت به یک اتاق مرکزی که سقف آن به شیوهای تازه، یعنی گنبد پوشانده شده بود منتهی میگشت. در جناحین این اتاق گنبد دار اتاقهای اضافی قرار گرفته و کل آنها در داخل یک دیوار خارجی مدور جای داشت. معماران رومی مشکل قرار دادن سقفی مدور بر روی بنایی چهار گوش در گوشهها را با جلو آوردن تدریجی سنگ یا آجرها به شکلی که پیوسته مدور تر میشد، حل کردهاند اما در قلعه دختر شیوه جدیدی به کار گرفته شد که همانا استفاده از سکنج در گوشه هاست. این قلعه تماماً از سنگهای درشت ساخته و سنگهای نما، تراشیده شدهاند ولی سنگهای پیها و داخل دیوارها از قلوه سنگهای درشت رودخانهای تشکیل شدهاند. عظمت بنای این قلعه، مبهوت کنندهاست و دیوارهای بلند آن با همه شکستگی و ریخته شدن، هنوز هم شکوهی خیرهکننده دارند. در قسمتی از قلعه دهانه غاری دیده میشود که به قول بعضی از محلیها این غار راهی به کاخ اردشیر بابکان (کاخ ساسانی) در جلگه فیروزآباد داشتهاست. یعنی در زمان حمله دشمن به قلعه، محصورین قلعه میتوانستند از طریق این دالان زیرزمینی با شهر ارتباط داشته باشند و بتوانند غذا و نیروی انسانی وارد قلعه کنند.
کاروانسرای بابانجم
کاروانسرای بابانجم مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان فیروزآباد، بخش مرکزی، روستای بابانجم واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۷۳۴ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای زنجیران
کاروانسرای زنجیران مربوط به سدههای اولیه دورانهای تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان فیروزآباد، ورودی تنگ زنجیران واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹ با شماره ثبت۲۸۱۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای منوچهر خان موصلو
کاروانسرای منوچهر خان موصلو مربوط به سده ۴ و ۵ ه. ق. است و در شهرستان فیروزآباد، شهرک موصلوها واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۱۹۹ بهعنوان یکی ازآثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نقش برجسته تاجگذاری اردشیر بابکان
بر فراز رودخانه تنگاب نقش تاجگذاری اردشیر بنیانگذار سلسله ساسانیان نقر شده است. در این نقش برجسته صخره ای، اردشیر در حالی به تصویر کشیده شده که نشان و حلقه شاهی را از اهورامزدا دریافت می کند. زیر دستانش یک مجمر آتشدان و در پشت سر اردشیر، شاپور و دیگر درباریان ایستاده اند.
شهر گور
شهر گور (اردشیرخوره یا فیروزآباد قدیم) محلی باستانی است در شهرستان فیروزآباد، استان فارس. این شهر در اوایل قرن سوم میلادی به دستور اردشیر بابکان بنیاد شد. گور در زمان آبادانی خود، مرکز بخشی از ایالت فارس به نام کوره اردشیرخورّه بود. طرح و الگوی این شهر دایرهای شکل است و به قطر دو کیلومتر دارای چهار دروازه اصلی بوده و بناهای حکومتی و محل اقامت درباریان در آن قرار داشتهاست. شهر گور اولین شهر دایرهای در ایران و یکی از نخستین شهرهای دایرهای در جهان نیز محسوب میشود. شهر گور باستانی اکنون متروک مانده و شهر کنونی فیروزآباد در سه کیلومتری آن قرار دارد.
کاخ اردشیر ساسانی
کاخ اردشیر بابکان در دوران ساسانیان به دست اردشیر بابکان بنیادگذار سلسله ساسانی در سده ۳ میلادی ساخته شد. کاخ اردشیر بابکان از جاذبههای تاریخی و گردشگری فیروزآباد است. این کاخ دارای تالارهای تو در تو است و با گذشت ۱۸۰۰ سال گچبری بخش بالای دیوارهای درونی آن همچنان آسیب نادیده ماندهاست. در ضلع شرقی کاخ، چهار ساختمان گنبدی شکل سترگ وجود دارد، این گنبدها به وسیله فیلپوش بالا رفته که مشابه آن در قلعه دختر (قلعه اردشیر) دیده میشود. قسمتی از نوک سقف گنبدها در دایرهای به قطر یک متر باز است. در ضلع شمالی بیرون از دیوار کاخ نیز چشمهای گوارا از دل خاک میجوشد و استخری طبیعی جلوی این چشمه پدیدار شدهاست. رودی از کنار دیوار شرقی کاخ گذر میکند که زمینهساز آبادانی شهر گور و کاخ ساسانی بودهاست. کمی بالاتر از کاخ آتشدانی برای برگزاری آیینهای دینی وجود دارد. وجود چهار عنصر طبیعی آب، باد، خاک و آتش برجستگی ویژهای را به این منطقه بخشیدهاست. به انگیزه جای گرفتن این کاخ در کنار چشمه «قمپ آتشکده» آن را آتشکده فیروزآباد نیز مینامند.
امامزاده اسماعیل (ع)
بقعه متبرکه امامزاده اسماعیل (ع) در شهر میمند از توابع فیروزآباد قرار دارد. وی از نوادگان امام جعفر صادق (ع) است. بر دیوار داخلی بقعه گچبری وجود دارد که اسامی 14 معصوم بر روی آن نگاشته شده و تاریخ 1210ه.ق در پایان آن آمده است.