لارستان یکی از شهرستان های جنوبی استان فارس است. شهر لار مرکز شهرستان لارستان است. لارستان در استان فارس در حد فاصل شهرستان های داراب، زرین دشت، جهرم، قیر و کارزین، خنج، اوز، گراش و لامرد قرار دارد و در شرق و جنوب با حاجی آباد، بندر عباس و بستک در استان هرمزگان همجوار است.
آب انبار آرد فروشان
در فارس و در شهر قدیم لار ، محله آرد فروشان و در محوطه شمالی بازار قیصریه آب انباری قرار دارد که بازمانده از عصر صفوی است. بر اساس کتیبه ای که بر سر در آن موجود است این آب انبار در عصر ناصری تعمیر شده است. این آب انبار دارای شش دهانه برای دسترسی به آب بوده است که در مقطعی سه دهانه آن مسدود شده است. کتیبه پیش گفته در بالای دهانه شمالی قرار دارد و به خط نستعلیق است. طرح آب انبار مدور است و از مخزنی مدور و گنبد و گلدسته ای حجاری شده از سنگ تشکیل شده است. بالای دهانه ها دریچه های مربع شکل به منظور نور گیر و تهویه قرار دارد. مخزن بنا از سنگ و ساروج ساخته شده است، گنبد بنا از گچ و سنگ و نمای بیرونی از ساروج با اندود کاهگل است. این آب انبار هنوز هم مورد استفاده است. این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۷۰۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبار آقا
آب انبار آقا در فارس، در محله پیرغیب شهر قدیم لار، مجاور سمت جنوب شرقی بقعه میر علی بن حسین قرار دارد و دارای یک دهانه ورودی برای استخراج آب است. اصل بنا مربوط به دوره صفویه است این آب انبار ساختمانی است دایرهای شکل با سقف مخروطی و مخزن آبی به عمق تقریبی ۱۴ متر که در زیر سطح زمین ساخته شده است. آب انبار دارای چهار دهانه بوده است که سه دهانه آن مسدود شده است. مصالح به کار رفته در آن سنگ با ملات گچ و ساروج است و یک دهانه ورودی بنا توسط چند پلکان به محوطه پاشیر ارتباط مییابد. براساس سنگ نوشته موجود در آب انبار، این بنا در سال ۱۳۶۶ توسط صداقت و با معماری مهدی، مورد مرمت واقع شدهاست. در شمال شرقی این بنا، پاشیری قرار دارد که در کتیبه نصب شده در بنا شرح احداث آن چنین است:
در عهد دادخواه جوان بخت ملک گیر
فخر زمانه ..... سایه خدا
سلطان عصر نابغه دهر پهلوی
آن قاید یگانه که نامش بود رضا
شاهی که در شهامت و اقبال عزم و جزم
مانند وی زمانه ندیده است پادشا
سرهنگ همت بجاه و جلال و قدر
پست است پیش همت وی رفعت هما
کردی زمام در مهام امور لار
وندر سپاه منطقه احکام وی روا
فرماندهی که رای زنش با ...
در رتق و فتق کار مصون بود از خطا
شکر به کام مرد و زن شهر ریخت
در برکه تا نمود دهن شیر را بنا
از شهرداری آنچه مصارف ضرور بود
تصویب کرد تا وجوهش شود ادا
زین کار خیر و نیت نیکش تمام شد
تا این بنای عالی با روح و با صفا
افسرده چون پی تاریخ رفت گفت
جامی ز آب رحمت حق نوش جان نما
در بدنه جنوبی این آب انبار کتیبه ای از سنگ مرمر قرار دارد که تاریخ تعمیرات بنا را به حروف ابجد ذکر کرده است. بخش هایی از این کتیبه خوانا نیست اما در بخشهایی از آن چنین آمده است:
هر که نوشد آب این گوید به خود
هست خمر....
چشمه کوثر چه نامی با حیات
عقل کی حملش کند بر آن و این
بانیش بابا سید مرتضی
زین زمرد.....
خطه لار و وجود این دو کس
در رخ شام و عراق آورده چین
باد بر آباء و اجدادشان
رحمت الله علیهم اجمعین
طبع را کردم ز تاریخش سوال
گفت راء و دال و ذال و عین و شین
هر که این تارخ خواند گویدم
آفرین باد این فریاد آفرین
این آب انبار در تاریخ 6/10/ 1355 و با شماره ۱۳۲۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
آب انبار بازار کهنه
آب انبار بازار کهنه بنایی قدیمی با طرحی مدور است که دارای 6 دهانه برداشت آب بوده است. پس از آسفالت کردن اطراف آب انبار سه دهانه آن را جابه جا کرده و بالا آورده اند تا کماکان امکان استفاده از آب آن ممکن باشد. بنا از سنگ و ساروج در مخزن و سنگ و گچ در سقف تشکیل شده است. نمای بیرونی گنبد در سالیان متاخر با سیمان پوشانده شده است. این بنای وقف بارها توسط مردم محلی لایروبی و مرمت شده است. این آب انبار مربوط به دوره قاجار است و در لارستان فارس و در ضلع جنوب شرقی فلکه مدرس شهر لار واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۷۲۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبار باغ نشاط
آب انبار باغ نشاط در فارس، شهر قدیم لار، خیابان آیت الله خامنه ای، پشت اداره پست و بانک مرکزی لار قدیم قرار دارد. . طرح این آب انبار مدور است و دارای پنج دهانه برداشت آب است. مخزن آب انبار از سنگ و ساروج ساخته شده است. شانه های گنبد از سیمان ساخته شده که نشانگر تعمیرات متاخر در بناست. گنبد آب انبار کاهگل است.
آب انبار سید بابا بزرگ 2
در شهرستان لارستان فارس و در منطقه پدز شهر خور آب انباری قاجاری وجود دارد که سید بابا بزرگ نامیده می شود. این آب انبار که طرحی مدور دارد دارای سه دهانه جناغی با فواصل یکسان از یکدیگر است. دهانه اصلی بنا دهانه شمالی آن است که بزرگ تر از دو دهانه دیگر ساخته شده است. در بخش غربی بنا دو کانال آب ریز وجد دارد که منبع آب انبار را تغذیه می کند. اصل بنا از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده است. این آب انبار کماکان سالم است و بر آن نقش تعمیراتی که مردم محلی انجام داده اند باقی است.
آب انبار سید جعفری (برکه سید جعفری)
این برکه یکی از قدیمی ترین آب انبارهای لار می باشد که در مسیر غربی شهر لار قرار دارد. قطر طاق بزرگ آن 14 متر و ارتفاع آن 10 متر می باشد عمق منبع آب 20 متر است. آب آن از طریق شبکه آب رسانی عصر صفویه تامین می شده است. برکه دارای هفت دهانه (تیتَخ) می باشد که برخی از آنها هم اکنون مسدود است . آشامیدنی این اهالی از این دو برکه تامین می شود. برخی این آب انبار را بزرگترین آب انبار مسقف ایران دانسته اند.
آب انبار نصرالله کوریچان
در استان فارس، در شهر قدیم لار ، محله کوریچان ، ضلع غربی خیابان مدرس جنوبی آب انباری قاجاری قرار دارد که به آب انبار نصرالله مشهور است. طول بنا نسبت به عرض آن زیاد است و به همین جهت از طاق گهواره ای بهره گرفته شده است. مخزن این آب انبار از سنگهای تراشیده ساخته شده است. عمق مخزن 5 متر است و از طریق دو دهانه که در شمال و جنوب آب انبار قرار دارد قابل دسترسی است. دهانه شمالی نسبت به سطح زمین پایین تر است که احتمالا به دلیل تسطیح های بعدی اتفاق افتاده است. بنا از سنگ و ساروج ساخته شده است و بام آن کاهگل است در دهانه بیرونی برداشت آب از گچ نیز استفاده شده است. در سقف بنا یک دهانه به قطر 80 سانتیمتر وجود دارد که تامین نور و تهویه محیط را بر عهده داشته است. پلان بنا مستطیلی است و 17 متر طول و 5/3 متر عرض دارد. در گذشته تعمیراتی بر بنا صورت گرفته است که بیشتر از سوی مردم محلی بوده. این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۷۰۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبار های برکه بگال اول و دوم
لارستان به دلیل آنکه در منطقه ای کم آب قرار دارد سرشار از بناهای آبی ارزشمندی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. آب انبار های لارستان از این جمله اند. این آب انبارها که بیشتر بازمانده از عصر صفوی و قاجار هستند از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده اند و دارای طراحی های جذاب و دیدنی هستند. برای نمونه دو آب انبار با طرح صلیبی در این منطقه جلب توجه می کند. نخست برکه اول بگال که مربوط به دوره قاجار است و در لارستان فارس، محله دم دروازه، جاده بگال، پشت قلعه اژدهاپیکر واقع شده و در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۷۲۴ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. دوم چهار برکه دوم بگال که مربوط به دوره قاجار است و در بخش مرکزی شهرستان لارستان حور، محله دم دروازه، جاده بگال واقع شده و در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۷۲۳ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است که سه شکل عمده در طراحی آب انبارهای لارستان دیده می شود. برکههای دایرهای شکل (مخصوص مسلمانان منطقه بوده است)، برکههای استوانهای و کشیده (عموما به یهودیان اختصاص داشته تا آب شرب آنها از مسلمانان جدا کند) و برکههای صلیبی (در واقع راه ارتباطی ۴ برکه را به صورت صلیب به هم متصل می کرده است)
آب انبار پیر غیب
آب انبار پیر غیب در استان فارس و شهرستان لار قرار دارد و بازمانده از عصر صفوی است. طبق کتیبه ای که در سر در شمالی آن قرار دارد ساخت آن در 1084 ه.ق و به دستور محمد علی بیگ ذوالقدر صورت گرفته است. محمد علی بیگ پس از برادرش قنبر علی بیگ به حکومت لار دست یافت. این بنا دارای پنج دهانه برداشت آب است که چها دهانه آن مسدود شده است. مخزن آن از سنگ و ساروج ساخته شده و سقف کاهگل است. بنا داری گلدسته سنگی حجاری شده ای است. طرح بنا مدور و قطر مخزن آن 5/13 است.
آتشکده غار بنوو
غار بنوو در لارستان استان فارس واقع است. غار باستانی بنوو در جنوب روستای عمادده، مرکز بخش صحرای باغ از بخشهای لارستان فارس قرار دارد. این غار که از شگفتی های طبیعت در این قسمت از کشور پهناور ایران است وسعتی قریب به 3000 متر مربع دارد و با ارتفاعی نزدیک به 50 متر در دل کوه گاوبست از رشته کوههای زاگرس جنوبی واقع شده است. در خصوص نام این غار شگفت انگیز اقوال مختلفی وجود دارد از آن جمله عده ای بر این عقیده اند که نام اصلی آن داد بنیاد ( محلی که برای دادخواهی) می باشد و گروهی دیگرنیز نام آن را بن وو که ریشه لغوی آن در زبان محلی تقریبا" شیبه داد بنیاد هست می دانند. به هر روی آثار به جای مانده در این محل حکایت از آن دارد که این غار قرنها پیش از ورود اسلام، محل سکونت قبایلی بوده است که با آمدن اسلام به جاهای دیگر خارج از ایران کوچ نموده اند. در این غار بیش از 24 حوض جهت جمع آوری آبی که در طول سال از سقف غار به صورت قطره های ممتد میچکد توسط ساکنان اولیه آن ساخته شده است که در حال حاضر تقریبا" 15 عدد آن سالم مانده و به روال گذشته عشایر ساکن در این محل از آبهای جمع آوری شده استفاده های فراوان می برند. کناره های دیوار غار ۱۲ حوضچه آب تقریبا” به ابعاد ۳×۳۵ و در راستای جنوبی ۷ حوضچه به ابعاد ۴×۵ متر وجود داردکه در ضلع غربی آن ۴ پلکان با خیز ۳۰ سانتی متر ساخته شده است . از عجایب دیگر این غار این که چشمه آب به غایت شیرین آن در تمام فصول سال چه در سالهای پرباران و چه در خشکسالی جاری است. نوشته های برجای مانده بر سنگها حاکی از آن است که این محل روزگاری محل سکونت افرادی بوده است که زبان سانسکریت داشته اند و البته سمبلهايی در بنوو حكايت از وجود دين شيوا پرستي در عمادده و بخصوص در غار بنوو دارد. شيوا يا خداي درهم كوبنده هنگامي كه خشم مي¬گيرد نماد نابودي ظلم و ستم مي¬باشد. معمولا پيروان شيوا دوست دارند در انزوا زندگي كنند و با رياضت هاي فراوان و گاها چند ساله خود را براي كارهاي عجيب و غريب اماده كنند. بسياري از كارهاي مرتاضان هندي ريشه در شيواپرستي دارد. هم چنین سنگ نوشته ها و آثار حجاری شده در دل کوه و بر روی سنگها و همچنین منزلگاهها در جاهای مختلف و پراکنده در کوه گاوبست حکایت ازآن دارد که این قبیله نسبتا" بزرگ در جاهای مختلف این کوه زندگی می¬کرده اند که آثاری را مانند برستو(در زبان محلی) یا بارانستان، قلعه قلات، گورستانهای قدیمی که تا چندی پیش اثر آنها قابل مشاهده بود از خود به جای گذاشته اند. تا چند سال پیش معبدی نیز در قسمت جنوبی این غار وجود داشت که در حال حاضر بر اثر سهل انگاریها به کلی ویران شده است. هرچند کاربری مذهبی این بنا مورد توافق است اما درباره ماهیت آن اتفاق نظر وجود ندارد. برخی آن را آتشکده دانسته اند، اما ممکن است اصل آن کاربری متفاوتی داشته است. غار بنوو با شماره ۳۰۱۱۹ مورخ ۲۵/۳/۱۳۹۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آتشکده کاریان
در مسیر کاریان، از دهستان هرم و کاریان، بخش جویم، شهرستان لارستان در استان فارس و در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی جویم در نیمه راه بندر سیراف و دارابگرد قرار دارد. این آتشکده به شکل ذوزنقه طراحی شده است که اضلاع جلویی آن در حدود ۵ متر عرض و ۷ متر ارتفاع دارند. ضلع جلویی روی سکویی به ارتفاع ۵٫۱ متر از سطح زمین واقع شده است. برفراز این سکو در ارتفاع ۳متری بر روی دیواره، حفرهای مثلثی شکل وجود دارد. مصالح به کار رفته در دیواره این آتشکده آجر و گل میباشد. بر روی صفه آتشکده آثاری از راهرو و اتاق دیده میشود که به درون فرو ریخته است. بر اساس برخی گفته ها این مکان آتشکده موبدان بوده است و یکی از سه آتشکده بزرگ ایران در عهد ساسانیان به شمار میرفته است. این آتشکده یکی از بزرگترین و مهمترین آتشکدهها در زمان ساسانیان بوده و یکی از مهمترین آتشهای سهگانه زردشتی که مختص موبدان بوده، در آن جا میسوخته است. ساسان جد اردشیر بابکان ، تولیت این آتشکده را بر عهده داشته و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشتهاند. بر اساس کتیبهای که به زبان پهلوی نگاشتهاند سی هزار دینار هزینه ساختمان آن شدهاست. اگر این نظر را بپذیریم آتشکده کاریان همان آتشکده آذر فرنبغ است. با این حال در این زمینه اختلاف وجود دارد، برخی مکان آتشکده آذر فرنبع را در کابل یا کنارنگان ( جلگه نیشابود) دانسته اند. در دوران ساسانیان این آتشکده و زمینهای اطراف آن محل حکومت رم کاریان بوده است. آنها همان ایل پاسارگادیهای هخامنشیان بودهاند که با کمک کردن به اردشیر بابکان در تأسیس حکومت ساسانیان مورد توجه او و سایر شاهان ساسانی قرار گرفته و آتشکده در مرکز حکومتی آنها یعنی کاریان بنا شد. رم (= ایل) کاریان از شهر در مقابل حمله اعراب دفاع کرده و اعراب پس از چهار بار محاصره شهر، موفق به فتح آن شدند. ایل باصری که امروزه به کوچ¬نشینی خود در استان فارس ادامه میدهد تنها بازمانده ایل پاسارگادیان دوره کوروش یا همان رم کاریان ساسانیان به شمار میرود. از کاریان آتش را به آتشکده شمالی فسا بردهاند و از آنجا به نیریز و از آنجا به هندوستان بردهاند.
آتشکده کنرو
آتشکده یا چهارطاقی "کِنَرو" قسمتی از یک مجموعه قدیمی با معماری شبیه به برج مادر نادر در نزدیکی روستای براک و شهر لطیفی از توابع بخش مرکزی لارستان است . محل قرار گیری این بنا تقریبا در وسط دو کوه قرار دارد و این امر گواه سرسبزی و حاصلخیزی این منطقه در گذشته است و این گمانه با وجود دو نهر آب از جنس ساروج و سنگ که به سبک رومی است قوی تر می شود. این مکان قابلیت تبدیل شدن به مکانی جهت جذب گردشگر در استان فارس را دارد . این بنای باستانی که در حال تخریب بود به همت خیرین محلی مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.
مجموعه کاروانسراهای لارستان
کاروانسرای نو: این کاروانسرا دقیقا در ضلع جنوبی( روبروی ) میدان قیصریه لار ( شهید نصیری لاری ) واقع شده است . حاوی تعدادی زیادی اتاق و مغازه می باشد. این اثر مربوط به دوره صفویه است کاشیکاری وآجر کاری آن حائز اهمیت است.
کاروانسرای گلشن
کاروانسرای گلشن : این کاروانسرا نیز دقیقا با تمامی خصوصیات کاروانسری نو ودر امتداد همان کاروانسر واقع است . که رسیدگی به این دو کاروانسرا الزامی است.
کاروانسرای بازرگان
کاروانسرای بازرگان : این کاروانسرا در ابتدای میدان قیصریه می باشد که هم اکنون به عنوان یک مخروبه ودارای تعدادی مغازه وانباری مورد استفاده قرا ر می گیرد.
کاروانسرای حاج غلامرضا معتمد
کاروانسرای حاج غلامرضا معتمد : این کاروانسرا در شهر قدیم لار خیابان مدرس جنوبی ودر ابتدای کوی گاله قراد دارد . که یکی از کاروانسرا های زیبا وبدون استفاده می باشد.
کاروانسرای نیمه وسه نخود
کاروانسرای نیمه وسه نخود : هردو کاروانسرا در کنار جاده لارستان بندر لنگه در صحرای نیمه وسه نخود قرار دارد . یکی از این کاروانسراها کاملا تخریب دیگری در حال تخریب می باشد.
کاروانسرای ۴ برکه
کاروانسرای ۴ برکه : این کاروانسرا در جاد ه لارستان بندر عباس در کنار پاسگاه ۴ برکه واقع می باشد.
کاروانسرای بالی سرخ : کمی از شهر جدید که به طرف گراش در کنار جاده سمت چپ قرار دارد.
کاروانسرای پشت سنگر
کاروانسرای پشت سنگر : در جاده لارستان کورده ، هم اکنون در کنار آزمایش رانندگی پایه یکم واقع می باشد
کاروانسرای دهکویه
کاروانسرای دهکویه : این کاروانسرا در دهکویه قرار دارد.
کاروانسرا های صحرای باغ
کاروانسرا های صحرای باغ : چندین کاروانسرا از جمله کاروانسرای هرمود عباسی در این منطقه وجود دارد. .کاروانسرای شاه عباسی بریز : این کاروانسرا در بریز قرار دارد . در جاده لار جهرم و متعلق به دوره صفویه است دور تا دور واتاق های طاقی جناقی وجود دارد.
کاروانسرای بست فاریاب ( بس پارو )
کاروانسرای بست فاریاب ( بس پارو ) : این کاروانسرادر ۲۰ کیلیومتری جاده لار – بندرعباس در سمت راست واقع شده است. دارای پلان حیاط مرکزی ورواقهای اطراف آن می باشد.
کاروانسرای دهرا : این کاروانسرا در شرفویه واقع شده است.
کاروانسرای بنارویه
کاروانسرای بنارویه بنایی تاریخی واقع در روستای بنارویه از توابع شهرستان لارستان در جنوب استان فارس، یکی از نقاط دیدنی استان فارس در جنوب ایران است. این بنا یکی از کاروانسراهای شهرستان لار است که در ناحیه بنارویه و در پشت مسجد امامزاده امیراحمد واقع شدهاست. این کاروانسرا به دستور مادر «حاکم عوض بیگ» یکی از حکمرانان لار ساخته شده و به نام او وقف شدهاست. این کاروانسرا از سنگ ساخته شده و دارای ۲۸ حجره میباشد. براساس اشعاری که بر روی دیوارهای آن نگاشته شده، این کاروانسرا در تاریخ ۱۰۸۵ﻫ..ق (دوره صفویان) ساخته شدهاست. در ضلع شرقی کاروانسرای یک شتر خانه وجود دارد. مساحت شترخانه به طول پانزده در شش متر بوده و کاروان ها معمولا در زمانهای قدیم شترهای خود را در آنجا می بسته اند و استراحت می کرده اند.این کاروانسرا در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۷۰۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
امامزاده میرعلی بن حسین (ع)
عمارت امامزاده در پایین دو قلعه اژدها پیکر و قدمگاه واقع شده و بنای فعلی آن نوساز می باشد. ولی اصل بنا در حدود 700 سال پی ساخته شد، گنبد و دو گلدسته آن با کاشی کاری های زیبا معرق شده است.
قلعه اژدها پیکر
قلعه اژدها پیکر لار اثری تاریخی از دوران ساسانی بوده که بدلیل استحکام این قلعه را طلسم کیانی مینامیدند. قلعه اژدها پیکر لار در غرب شهر تاریخی لار قرار دارد و بر فراز این قلعه چاهی از دل سنگ تراشیده شده که به دولاب مشهور است. دیوارهای این بنا به شکل مربع در ابعاد ۴ متر بوده که قبر مادر نادرشاه افشار بر بالای یک تپه واقع شده، و ارتفاع این عمارت از سطح زمین ۹ متر بوده، که از سنگ و گچ ساخته شده که این بنا مربوط به دوران اسلامی (تیموری و صفوی) است. قلعه اژدها پیکردر ضلع شرقی روی یک سطح مرتفع در باختر شهر شیراز قرار گرفته و طول آن ۷۰۰ و پهنای آن ۱۷۰ متر می رسد، این قلعه از سه بخش دیوار سنگی محاطی، قلعه بالایی و میانی تشکیل شده و به جز قلعه بالایی و بنای مشهور به قبر مادر نادرشاه، بقیه قسمتهای قلعه ویران شده است. در پشت قلعه اژدها پیکر لارستان در شهر قدیم لار ضلع شمالی کوی گاله (دم گاله) در کنار زمین ورزشی مجدی نرسیده به صحرای بگال، اثری قدیمی به صورت دایره ای وجود دارد که قسمت هایی ار این بنا تخریب شده و مصالحی که در این بنا به کار رفته از سنگ و ساروج بوده و قسمت داخل از چندین طاق ساخته شده که عصارخانه لار محلی برای کشتار دام و گرفتن روغن بوده که به عصارخانه معروف شده است. علت نامگذاری قلعه اژدها پیکر این است، که این قلعه به شکل اژده بوده و به این نام معروف شده، که در بالای قلعه عمارت های قدیمی از جمله سرداب، مسجد، حمام، مقبره، چاه، دولاب و آب انبار موجود است. برخی ها معتقدند قلعه اژدها پیکر تا یک قرن پیش کارکرد مسکونی داشته، اما این روزها جز یک چاه پرآوازه و چند دیوار خشت و گلی چیز زیادی از آن به جا نمانده است. برای استحکام گنبدهای مدور قلعه اژدها پیکر لار از گوشواره استفاده شده علاوه بر این شیوه استفاده از ستونها به عنوان محافظ سقف در اتاقها دیده میشود، همچنین تپهها و ناهمواری زمین های مجاور نشانگر بناهایی بوده که در اطراف کاخ است.
مقبره مادر نادر
برج ننه نادر که به آرامگاه مادر نادرشاه هم مشهور است، یک بنای تاریخی مربوط به دوران اسلامی (تیموری و صفوی) است که در کنار یکی از قلعههای تاریخی شهرستان لارستان به نام قلعه اژدها پیکر واقع شدهاست. این بنا دارای دیوارهایی در ابعاد ۴٫۵ در ۴٫۵ متر است و شکل بنا نیز مربعیشکل میباشد. برج ننه نادرشاه افشار بر بالای یک تپه واقع شدهاست و ارتفاع عمارت آن از سطح زمین ۹ متر است. این بنا ساختمانی است که از سنگ و گچ ساخته شده و گنبدی نیز بر فراز آن قرار دارد. دیواره خارجی ساختمان مربع شکل ۸ متر در ۸ متر میباشد. کل ارتفاع ساختمان نیز ۹ متر است. دراین بنا سفالهای فراوانی از دوره تیموری یافت شدهاست. این اثر در تاریخ ۲/۸/۱۳۸۲ با شماره ۱۰۵۰۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاست. براساس یک داستان تاریخی، این برج با تاریخی که احتمالا یک پرستشگاه بوده است، به قبر مادر نادرشاه افشار مشهور شده است.
بازار قیصریه
یکی از آثار مهم معماری، تجاری و تاریخی فارس محسوب می شود. زمان ساخت بازار احتمالا به اوایل قرن هشتم هجری می-رسد. این بازار شامل یک چهارسوق هشت ضلعی با سقف گنبدی و در چهارسو، چهار بازار منشعب از آن است. ارتفاع سقف آن 18 متر می باشد. کتیبه ای به خط نستعلیق مربوط به همان زمان پیرامون چگونگی ساخت بازار در دهانه داخلی آن قرار داده شده است. بازار قیصریه شامل دو راسته بازار شرقی غربی و شمالی- جنوبی است که در هر کدام 24 دهانه حجره وجود دارد.
باغ نشاط
باغ نشاط درکنار رودخانه خشک در مرکز شهر قدیم لار قرار دارد. عمارت باغ مربوط به دوره صفویه بوده و شامل بنای دو طبقه با زیرزمین است. در وسط شاه نشین عمارت، منفذی 8 ضلعی جهت نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد. زیرزمین این عمارت در سال های اخیر به عنوان زورخانه سنتی و این بنا در دوره های بعد از صفوی به عنوان دارالحکومه مورد استفاده بوده است. درکنار عمارت، حمام با سقف هلالی و ستون های سنگی مارپیچ و آهک بری های زیبا واقع شده است. از دیگر آثار شهرستان لارستان می توان بنای پیرسرخ، مسجد جامع لار، پل و بند رودخانه خشک، آب انبارهای دهان شیر و آب انبارهای متعدد دیگر را نام برد.
آتشکده آذرفرنبغ
در دوران ساسانی آتشکدهی کاریان با آذر فرنبغ، آتش فرِّ بَغانی (درخشانی ایزدی)، یکی از سه آتشان بهرام ایرانِ مزدایسنیِ آن دوران افروزان بوده. این مکان آتشکده موبدان بودهاست و یکی از سه آتشکده بزرگ ایران در عهد ساسانیان بهشمار میرفتهاست. این آتشکده یکی از بزرگترین و مهمترین آتشکدهها در زمان ساسانیان بوده و یکی از مهمترین آتشهای سهگانه زردشتی که مختص موبدان بوده، در آن جا میسوختهاست. ساسان جد اردشیر بابکان تولیت این آتشکده را بر عهده داشته و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشتهاند. بر کتیبهای به زبان پهلوی نگاشتهاند که سی هزار دینار هزینه ساختمان آن شدهاست. در دوران ساسانیان این آتشکده و زمینهای اطراف آن محل حکومت رم کاریان بودهاست. آنها همان ایل پاسارگادیهای هخامنشیان بودهاند که با کمک کردن به اردشیر بابکان در تأسیس حکومت ساسانیان مورد توجه او و سایر شاهان ساسانی قرار گرفته و آتشکده در مرکز حکومتی آنها یعنی کاریان بنا شد. رم کاریان از شهر در مقابل حمله اعراب دفاع کرده و اعراب پس از چهار بار محاصره شهر، موفق به فتح آن شدند. ایل باصری که امروزه به کوچنشینی خود در استان فارس ادامه میدهد تنها بازمانده ایل پاسارگادیان دوره کوروش یا همان رم کاریان ساسانیان بهشمار میرود.
گنبد نمکی کرمستج در ۲۰ کیلومتری شهر لار
یکی از جالب ترین و قابل دسترس ترین گنبدهای نمکی لارستان، گنبدنمکی کرموستج است.این عارضه طبیعی که در فاصله قریب 28 کیلومتری جنوب شرقی شهر لار است قابلیت دسترسی به آن از طریق جاده آسفالته لار- بندرلنگه می باشد. این ساختار نمکی با روندی کاملاً متفاوت از روند چین خوردگی های منطقه حالتی شمالی جنوبی داشته که دقیقاً در محل خمش طاقدیس گچ دریال جنوبی این طاقدیس برونزد یافته است.