خشايارشاه فرزند داريوش بزرگ و آتوسا دختر کورش کبیر است.
تاریخ تولد او را سال 521 قبل از میلاد نوشته اند. خشایارشا در آغاز پادشاهی با سپاهی نیرومند عازم مصر و بابل شد و سپاه قدرتمند ایرانی شورش این دو شهر را فرو نشاند. خشایارشا در الواح بابلی همیشه پادشاه بابل و کشورها خوانده می شد.
وی همچنین فتح یونان، یعنی مهم ترین رویداد تاریخی و بارزترین جلوه های شکوهمندی ایرانیان را در تاریخ ایران رقم زد. خشایارشاه شاهی آبادکننده و سازنده بود.
وی در تختجمشيد كاخي بنا نهاد و كتيبههايي از او در تختجمشيد، وان (ارمنستان) و كوه الوند باقي ماندهاست كه در آنها علاوه بر ذکر فتوحات و قلمرو اش مردم را به نیکی دعوت می کند و بیان می دارد کسانی که کار خوب انجام دهند، پاداشی نیک می گیرند و بدکاران نیز به عقوبت می رسند.
سرانجام خشايارشاه در سال 466 ق.م با همدستي رئيس قراولان ويژه وي به نام اردوان با مهرداد رییس خواجه سرایان به قتل رسيد.