• خانه (current)
  • اخبار
  • موزه مشاهير فارس
  • خانه زينت الملك
  • درباره ما
شما اينجا هستيد:  بنیاد فارس شناسی  شهرشناسی  شهرستان استهبان

شهرستان استهبان

نام این شهرستان از لغت (سته) به معنای انگورستان گفته شده است آبادانی این شهر ازسال746 هجری قمری (پس از ویرانی آن در دوره مغول) بدست امیر مبارزالدین آل مظفر صورت گرفته است.
این شهر در قدیم چهار محله داشت که هر محله دارای مساجد و آب انبارهای متعددی بود. حمداله مستوفی از آن به عنوان شهرکی پر درخت که آب و هوای معتدل و میوه فراوان دارد یاد کرده است. جغرافی نویسان اسلامی نام آن را اصطهبان و گاهی هم اصطهبانات ثبت کرده اند ولی با گذشت زمان فارسی زبانان آن را استهبان نامیده اند این شهرستان با مرکزیت شهر استهبان دارای 1986 کیلومتر مربع وسعت و در فاصله 190 کیلومتری شیراز واقع شده است. علاوه بر تنوع پرورش میوه های گوناگون در این شهرستان انجیر و زعفران آن شهرت به سزایی برخوردارست. آب و هوای معتدل و کوهستانی شهرستان استهبان باعث سرسبزی و خرمی آن شده است. وجود باغ های فراوان پوشش جنگلی و آبشارهای روان و همجواری با دریاچه بختگان بر جاذبه های گردشگری این شهرستان می افزاید. این شهرستان با دارا بودن یک واحد اقامتی پذیرای میهمانان و گردشگران می باشد.


جغرافیا

شهرستان اِستَهبان از شهرستان‌های استان فارس است. مرکز این شهرستان شهر استهبان است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۶۸٬۸۵۰ نفر بوده‌است. شهرستان استهبان از سرزمین‌های شرق استان فارس است که شمال آن به نی ریز، جنوب آن به کوه‌های تودج (توده) و غرب آن به دشت رونیز و شرق آن به کوه‌های داراب و ایج محدود می‌شود و دارای جمعیت ۶۸۶۷۸۹ می‌باشد. در حقیقت این منطقه دشتی است با ۱۷۶۷ متر ارتفاع از سطح دریا و ۲۶۵۲ کیلومتر مربع وسعت است، با این شرایط شهر استهبان در دشتی قرار دارد که توسط کوه‌ها احاطه شده.کوه‌های مرتفع، قسمت‌های غربی، جنوب غربی، جنوبی و تا حدودی شمال منطقه را فرا گرفته‌اند. مهم‌ترین ارتفاعات آن، سلسله جبال تودج است که در اصل دنباله زاگرس جنوبی می‌باشد. بلندترین ارتفاع در این سلسله جبال ۲۳۰۰ متر است.


چشمه ها

منابع آب منطقه را چشمه، قنات و رودخانه تشکیل می‌دهند. رودخانه‌های این شهرستان فصلی اند و در اسفند و فروردین ماه سال‌های پر باران از ارتفاعات جنوبی مشرف به شهرستان سرچشمه گرفته و با گذشتن از غرب شهر به سوی شمال، روستاهای خیر، جاری می‌شوند و در آنجا به دریاچه بختگان می‌ریزند. چشمه‌های «قهری»، «پازهری»، «بوخوُ»، «مُرَخنه» و «بُک بُک» از مهم‌ترین منابع تأمین آب شهرستان بشمار می‌روند. این چشمه سارها که در ارتفاعات جنوب غرب و غرب شهرستان (سلسله جبال تودج) قرار دارند در اصل سرقناتهایی هستند که از گذشته بسیار دور مورد بهره‌برداری اهالی منطقه بوده‌اند. در کتب قدیم آمده‌است که آب بستان‌ها و زراعت این شهر از چشمه‌های پازهری و قعری بوده که هر دو از جانب مغرب همه جا زیر درختان با ثمر جاری‌اند. تغییر ریزش برف و باران سالانه از خصلتهای طبیعی و کهن منطقه محسوب می‌شود. این ویژگی که مخصوص نواحی آب و هوایی متأثر از اقلیم کویری است در کم و زیاد شدن آب چشمه‌های و قناتها تأثیر فراوان دارد بطوری که اگر یک سال بارندگی فراوان صورت گیرد آب چشمه‌سارها و قناتها سنگین و زیاد خواهد بود و بر عکس اگر کمی بارندگی در مدت چند سال به صورت پیوسته رخ دهد حتی ممکن است به خشک شدن برخی منابع آب بیانجامد. در چنین وضعی کم‌آبی تا فرا رسیدن سال‌های پر باران تر سالی (خوش سالی) و به سال‌های کم باران، خشک سالی (بد سالی) می‌گویند. در سال ۱۲۸۸ هـ. ق آب چشمه‌های قصبه اصطهبانات چنان کم شد که باغستانهایش خشک گردید و زمین این منطقه از گیاه خالی شد، در حالیکه پیش از این سال میوه‌های گوناگون این شهر به اندازه‌ای فراوان بود که در دیگر جای فارس نبود.


پوشش گیاهی

پوشش گیاهی این ناحیه اهمیت فراوان دارد زیرا جنگل‌های پراکنده آن درخت‌های متنوعی را در خود پرورش می‌دهند. درختان انجیر، بادام، بنه، ارژن، سرو کوهی، جرگه و… با درختچه‌های کوچک، طبیعت سرسبزی را برای این منطقه فراهم آورده‌اند. البته درختکاری از گذشته‌های بسیار دور، یکی از ویژگی‌های مردم این سرزمین بوده ‌است و بر همین اساس منابع نیز این شهر را همیشه به صورت «شهرکی پر درخت» بازگو کرده‌اند. از محصولات این سرزمین می‌توان به انجیر و انگور و زعفران نام برد. بنا به گزارش شفاهی اداره منابع طبیعی استهبان بیشتر درختان این ناحیه را انجیر بخود اختصاص داده‌است. علاوه بر انجیر باغداران استهبان به پرورش انواع درختان باغی از جمله انگور، بادام، انار، مرکبات و مقدار کمی سیب و گلابی و آلو سیاه می‌پردازند. مزارع شهرستان در شمال، شمال شرقی و شرق شهر قرار گرفته و هر یک روستا نیز بنا به شرایط طبیعی خود از مقداری زمین کشاورزی برخوردار است با توجه به شرایط مساعد جغرافیائی در این منطقه گندم، جو، پنبه، ذرت، حبوبات، زعفران، صیفی‌جات و سبزیجات بخوبی پرورش می‌یابند. در گذشته کشت خشخاش و توتون نیز بشدت معمول بوده و مصرف تجارتی داشته‌است اما امروزه این کشت بکلی منسوخ گردیده‌است.


پوشش حیوانی

در پوشش حیوانی این ناحیه می‌توان از حیوانات وحشی چون گرگ، شغال، روباه، بزکوهی، قوچ، میش و حیوانات اهلی چون گوسفند، بز، گاو، الاغ، و تعداد کمی اسب و استر نام برد. همچنین خزندگان، مار و سوسمارهای بزرگ و کوچک و از پرندگان وحشی و اهلی عقاب، کبک، تیهو، جغد، پرندگان کوچک و مرغ و ماکیان در این منطقه زندگی می‌کنند. حیوانات شکاری و قابل صید منطقه در گذشته نه چندان دور بسیار فراوان بوده و منابع ضمن اشاره به بز، پازن، بز وحشی، قوچ و میش کوهی، کبک و تیهو گفته‌اند که پادزهری که از شکم بز و پازن کوهی در کوهستان‌های جنوبی این شهر بدست می‌آمده، بسیار گران‌قیمت و نادر بوده‌است. امروزه تنوع پوشش حیوانی منطقه به واسطه شکار بی‌رویه در گذشته و عدم حمایت ارگان‌های مسئول در حفظ حیات وحش به حداقل رسیده‌است.


زمین شناسی و معادن

از لحاظ زمین‌شناسی خاک این ناحیه رسوبی و مخلوط با ماسه و آهک است که در دشت‌ها از مقدار ماسه کاسته می‌شود. با ورود به کوهستان‌ها از داخل کوهپایه‌های ابتدا ماسه‌های به سنگ‌های درشت و بعد به صخره‌های بزرگ تغییر شکل می‌یابد. به‌طور کلی جنس خاک در استهبان ریز بافت و دارای پودرهای گچ و آهک می‌باشد و از ساختمان فیزیکی چندان مناسبی برخوردار نیست. در این منطقه معادن سنگ مرمریت، چینی و سیاه وجود دارد که در استهبان، خیر، رونیز و ایج پراکنده‌اند، از این منابع تنها معدن سنگ رونیز مورد بهره‌برداری و در امر صنایع ساختمانی بکار می‌رود. در رودبار ایج معدن منگنز شناسایی شده ولی هنوز به مرحله بهره‌برداری و استخراج نرسیده‌است. معادن نفت نیز در ناحیه «دم تنگ» حدود ده کیلومتری غرب شهرستان از مقادیر قابل توجهی نفت سبز برخوردارند و رگه‌های طلا نیز به مقدار کم در خاک‌های ناحیه رودبار یافت شده‌اند. معادن سنگ و گچ و آهک به وفور در منطقه استهبان پراکنده‌اند و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. خاک رس استهبان که بهترین خاک سرامیک منطقه‌است ندرتاً توسط صنعت گران سرامیک شهرستان استفاده می‌شود.


بزرگان

از علمای این شهر سید ابراهیم استهباناتی است که به آقا میرزا آقا اصطهباناتی شهرت یافته‌است. در نجف ایشان را آقا میرزا آقا حسینی اصطهباناتی شیرازی می‌خواندند. وی از مراجع و فقهای عالی‌رتبه شیعه بود که در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی در نجف اشرف، دیده از جهان فروبست.
بزرگترین عالم این شهر علامه کبیر ملا شاه محمد اصطهباناتی است که صاحب بسیاری تألیفات فارسی و عربیست که از نمونه‌های چاپ شده آن می‌توان به کتاب‌های ریاض العارفین، لطیفه غیبی و مقامات السالکین اشاره کرد محمدباقر اصطهباناتی، فقیه، ادیب، ریاضی‌دان، مخترع و طبیب ملقب به شهید رابع.
نظام‌العلما اصطهباناتی، ادیب، فقیه و از بزرگان و علمای سرشناس اواخر دوره قاجار و پهلوی اول.
پروفسور نظام‌الدین فقیه، معروف به پروفسور فقیه، دانشمند و متخصص برجسته علوم سیستم و سایبرنتیک و استاد نمونه کشوری که همچنین در ۸ خرداد ۱۳۹۱ (روز تأسیس دانشگاه تهران که روز بین‌الملل دانشگاه تهران نامگذاری گردیده) از سوی دانشگاه تهران طی مراسم بزرگداشت، به عنوان استاد موفق در سطح بین‌المللی معرفی و مورد تجلیل قرار گرفت.
صدر الدین اصطهباناتی که در زندگی و پیشرفت سعدی شیرازی نقش عمده ای داشته‌است.
شمس اصطهباناتی متولد ۱۲۸۸ شاعری شیرین سخن و یکی از بزرگان اهل ادب


مراسم و رسومات

مهم‌ترین مناسک مذهبی مردم استهبان، شعائر و مراسمی است که در ماه‌های محرم و صفر که ماه‌های سوگواری سرور آزادگان و سالار شهیدان یعنی حضرت امام حسین (ع)، امام سوم شیعیان است، برگزار می‌کنند.
در ماه محرم، مراسم سوگواری از روز نخست این ماه آغاز می‌شود این مراسم عبارتند از:
1. مجالس وعظ و روضه خوانی
2. تشکیل دسته جات سینه زنی و زنجیر زنی
3. مراسم چار چوگردانی
4. چک چکو
5. مراسی سفره و اطعام
6. تعزیه و شبیه خوانی
7. شام غریبان


جاذبه های گردشگری

آتشکده ماه فرخان(آتشکده بهرام)
چارطاقی بدره ای ایج
کاروانسرای خانه کت
بقعه پیرمراد
بقعه شیخ محی الدین اعرابی
ایوان سنگی
چشمه بدره
تنگ استهبان
تنگ لای تاریک
تنگ ایج
گردشگاه پارک جنگلی استهبان
گردشگاه بک بک
برای اطلاعات بیشتر به بخش جاذبه های گردشگری مراجعه گردد


بنياد فارس شناسي شهرستان استهبان

دسترسی سریع

  • کتاب و لوح فشرده کتاب و لوح فشرده
  • خانه زینت الملک خانه زینت الملک
  • گزارش تصویری گزارش تصویری
  • شهر شناسی شهر شناسی

تماس با ما

embedgooglemap.org


© کلیه حقوق اين وب سايت متعلق به بنياد فارس شناسي می‌باشد.